Một trong những thứ mình không thích nhất là khi nhân viên hay một bạn mình lead yêu cầu mình ra quyết định cho một cái gì đó, thường là cái gì đó khó. Không thích nhất có lẽ là từ chưa thích hợp, thất vọng có lẽ sẽ đúng hơn. Để mình giải thích.
Trước hết là context, mình hay làm việc nhiều với lead và quản lý, nhưng vấn đề này vẫn áp dụng cho tất cả những ai mình lead, bất kể level.
Thứ 2 là mình hiểu rõ vai trò của mình là người chịu trách nhiệm cuối cùng và là người ra quyết định cuối cùng đặc biệt là cho những quyết định có tính chất rủi ro cao và phức tạp.
Thứ 3 là mình hiểu rõ mình cũng là người có nhiều kỹ năng và kinh nghiệm hơn các bạn trẻ do thời gian làm việc và va chạm lâu hơn, điều này cho mình những lợi thế nhất định khi ra quyết định và thường các quyết định sẽ có độ chính xác và hiệu quả cao hơn.
Là vậy tuy nhiên cả 3 gộp lại vẫn không làm mất đi cảm giác không thoải mái và thất vọng khi một lead nào đó yêu cầu mình ra quyết định cho bạn ấy.
Cho hầu hết tất cả những người làm quản lý, một trong những cái khó nhất chắc là giúp cho nhân viên của mình có thể ra quyết định và chịu trách nhiệm trên các quyết định đó - khác biệt so với việc ai cũng ngồi im rồi lead bảo gì thì bắt đầu làm đó. Bản thân mình cũng vậy, thường mình sẽ ít ra quyết định trừ khi không có lựa chọn nào khác. Còn lại thì mình thường dùng mọi cách có thể để các bạn lead có thể lead và ra quyết định. Đây là những cách mình hay làm khi có một vấn đề khó và cần make decision:
Hỏi. Mình hỏi rất nhiều, bất kể kinh nghiệm hay kiến thức của mình thế nào mình cũng sẽ hỏi rất nhiều. Đây đều là những câu hỏi honest với mục đích đơn giản là mong các bạn educate mình về vấn đề đang có - vì có giỏi như thế nào đi chăng nữa, mình không nghĩ có ai đó sẽ có thể ra quyết định tốt nếu không hiểu rõ về vấn đề. Mục tiêu phụ là để hiểu (cho mình), mục tiêu thứ 2 là để hiểu (cho các bạn lead). Trong rất nhiều trường hợp các bạn không ra được quyết định là do các bạn chưa hiểu rõ hay chưa cân nhắc được nhiều khía cạnh của vấn đề, bằng cách trả lời các câu hỏi này các bạn sẽ thấy thêm những gì cần thấy và trong nhiều trường hợp các bạn cũng tự tìm ra được câu trả lời trong suốt quá trình hỏi đáp này. Điều này dẫn tới cái thứ 2:
Là các bạn chính là người ra quyết định. Bằng cách hỏi đáp qua lại một cách có chủ đích, các bạn tiến dần đến các kết luận cuối cùng, phần còn lại của mình là đồng ý và support các bạn. Ví dụ như sau:
"Mình cần mời anh A làm speaker vì anh ấy rất nổi tiếng và có nhiều người followers" - bạn lead chia sẻ
"Cũng có lý, nhưng sau khi trao đổi em thấy anh ấy như thế nào? Có thân thiện, hoà nhã hay mắc bệnh ngôi sao? Và đặc biệt là suy nghĩ của anh ta có critical có clear không vì chương trình của mình là về logical và clear thinking" - mình nói
"Oh, như vậy em nghĩ anh B sẽ thích hợp hơn. Ảnh không quá nổi bật nhưng tất cả những người biết ảnh đều khen là ảnh rất thông minh, suy nghĩ có logic và có khả năng truyền đạt thông tin một cách hiệu quả cho người khác hiểu." - bạn lập luận
"Right, make sense - good catch" - mình đồng ý
Vai trò của mình là support các bạn, phần còn lại và phần chính là các bạn tự make cái case và reasoning của bạn các bạn, và như vậy các bạn chính là người ra quyết định cuối cùng. Mình sẽ thường gợi mở 1 vài điểm tricky của các tình huống, các cái khó trong dynamic giữa con người và con người và đó là đủ để các bạn tư duy và ra quyết định. Làm cái này không dễ như mình diễn tả, nhưng nó đáng, đáng để cố gắng và đáng đến từng phút (những bạn từng làm việc với mình chắc đều sẽ feel được là các bạn sẽ không bao giờ có được decision từ mình ngay lần đầu :D cái gì cũng có lý do của nó he).
Cái challenge nhất khi làm những cái này là khả năng lắng nghe, kiên nhẫn và quan tâm. Trong một thời đại mà ai cũng có thể cầm điện thoại, laptop vào meeting và mất tập trung vì phải check một tin nhắn trên facebook thì sự tập trung của một người lead cho các bạn đối diện là cần thiết. Còn trong trường hợp meeting online, leaders - have your camera on, lắng nghe, hỏi những câu hỏi cần thiết và kiên nhẫn cho đến khi các bạn có thể trả lời và ra quyết định và cũng là để các bạn ấy biết ít nhất là có 1 người đủ quan tâm.
Cho những quyết định cực kỳ khó và trao đổi qua lại vẫn chưa ra, mình thường ngừng lại, buy time và quay lại vấn đề gốc rồi lại redirect questions lần nữa (có thể là từ những góc độ khác). Mình thực sự rất nghiêm túc khi nói là mình sẽ làm mọi cách để các bạn có thể tự ra quyết định và tự chịu trách nhiệm cho quyết định của các bạn. Và thường những quyết định khó như vầy sẽ rơi vào những tình huống khủng hoảng, và chúng ta, không bao giờ nên lãng-phí-một-cái-khủng-hoảng!
Lý do tại sao mình cố gắng làm vậy? vì khủng hoảng hay các quyết định khó đều chứa rất nhiều kinh nghiệm quý giá mà chúng ta sẽ khó có thể đọc được ở đâu khác. Cho một quyết định khó chúng ta cần chuẩn bị rất nhiều thứ, như là dữ liệu, reasoning, con người, áp lực, politics, cảm xúc, lợi ích etc. rồi chúng ta nén tất cả vào 45 hay 60p để ra một cái decision. Cho nên nó khó, và vì nó khó nên chúng ta sẽ nhận ra và tích luỹ được nhiều thứ, rất nhiều thứ. Mình dành rất nhiều thời gian để thuyết phục và hỗ trợ các bạn ra quyết định là vì vậy.
Trong nhiều bài viết của mình, mình có viết là điều mình cảm thấy hạnh phúc nhất khi lead một team là thấy các bạn tự làm, tự ra các quyết định và execute thành công mà không có mình. Ngược lại thì mình thấy thất vọng khi các bạn yêu cầu mình ra quyết định mà chưa suy nghĩ hay problem solving nó, nhưng thất vọng không phải là dành cho các bạn mà là dành cho chính bản thân mình vì mục tiêu chính của mình khi lead là sự phát triển của các bạn, là để mình chuyển giao hết kiến thức và kinh nghiệm của mình cho các bạn. Và nếu mình không thể giúp các bạn có thể ra được những quyết định tốt và critical, mình đã fail một trong những mục tiêu quan trọng nhất của một người lead. Nên là thất vọng.
Cái khó nhất mà một người leader có thể chỉ cho những người mà họ lead có lẽ là cách để những người đó có thể làm tốt tất cả mọi thứ mà không cần họ, ha.
Comments